KAWA i jej niezwykłe właściwości… – czy naprawdę wypłukuje magnez?

“Kawa odwadnia”, “kawa wypłukuje magnez”, “kawa podnosi ciśnienie”, “kawa rozpuszczalna jest niezdrowa” – to najczęściej powtarzane mity na temat tego cudownego napoju. Mity!? Owszem, istnieje wiele badań naukowych, które potwierdzają niesłuszność tych informacji. Poniżej kilka powodów, dla których warto pić kawę.

Kofeina i związki polifenolowe (kwas chlorogenowy, chinowy i kawowy), które wchodzą w skład ziaren kawy wpływają korzystnie na funkcjonowanie organizmu, a niekiedy zapobiegają rozwojowi niektórych chorób. Wiele analiz wykazało ich pozytywne działanie na układ krążenia, nerwowy, metabolizm glukozy, wątrobę, a także zmniejszenie ryzyka wystąpienia niektórych nowotworów.

Kawa a nadciśnienie

W najnowszych rekomendacjach towarzystw naukowych kawa nie jest wymieniana jako czynnik ryzyka rozwoju nadciśnienia. Badania wskazują, że jednorazowe wypicie kawy może umiarkowanie zwiększyć ciśnienie krwi do 3 godzin po jej wypiciu. Jednak regularne jej spożywanie nie wiąże się z takim efektem. Prawdopodobnie jest to skutek nabycia swego rodzaju tolerancji na kofeinę. Umiarkowane picie kawy (3 – 5 filiżanek dziennie) nie będzie miało więc znaczącego wpływu na ciśnienie krwi i ryzyko chorób serca, zarówno u osób zdrowych jak i z nadciśnieniem. 

Kawa a cukrzyca 

W metaanalizie obejmującej ponad milion badanych wykazano, że wypicie 6 filiżanek kawy dziennie wiąże się z 33% zmniejszeniem ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2. Efekt ten był widoczny niezależnie od rodzaju kawy. Zarówno kofeinowa jak i bezkofeinowa poprawiała wrażliwość tkanek na insulinę oraz metabolizm glukozy. Uważa się, że kofeina, związki polifenolowe (kwas chlorogenowy), niacyna oraz związki mineralne (potas, magnez) wykazują tutaj korzystny efekt.

Kawa a magnez

Kawa nie wypłukuje magnezu. Wręcz przeciwnie, sama jest jego źródłem. Jedno z badań wykazało, że po przyjęciu 400 mg kofeiny w ciągu doby tracimy 4 mg Mg wraz z moczem. Natomiast po wypiciu 340 ml kawy parzonej dostarczymy 7 mg tego składnika mineralnego, a espresso nawet 25 mg. Z tego wynika, że napój ten może być traktowany jako źródło magnezu w diecie.

Kawa a nawodnienie

Bardzo często można się spotkać ze stwierdzeniem, że kawa odwadnia. Czy to prawda? Kiedy regularnie spożywa się kawę, to organizm nabiera swego rodzaju tolerancji i nie obserwuje się jej moczopędnego działania. Dawka kofeiny, która uważana jest za odwadniającą to ponad 500 mg. Jedna filiżanka naparu zawiera około 90 mg, co oznacza, że należałoby spożyć ponad 5 i pół takich porcji. Łatwo się domyślić, że regularne picie kawy w umiarkowanych ilościach jest jak najbardziej bezpieczne.

Kawa rozpuszczalna

Wiele osób uważa, że kasza rozpuszczalna jest niezdrowa. Tymczasem od parzonej różni się jedynie stopniem przetworzenia ziarna. Co ciekawe powstaje ona z kawy mielonej. Jedno z badań wykazało, że kawa rozpuszczalna zawiera 156 % więcej kofeiny, 326 % więcej kwasów fenolowych oraz 1290 % więcej flawonoli w porównaniu z kawą mieloną w przeliczeniu na 1 g. Związki te wykazują korzystny wpływ na zdrowie, m.in. zmniejszają ryzyko cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia, neurodegeneracyjnych oraz niektórych nowotworów. 

Kawa a nowotwory 

Istnieją badania, w których wykazano, że kawa zmniejsza ryzyko nowotworów wątroby, trzonu macicy, prostaty, gardła, okrężnicy, gruczołu krokowego oraz skóry. Działanie to tłumaczy się zawartością przeciwutleniaczy (kwasu chlorogenowego i kawowego), które neutralizują działanie wolnych rodników tlenowych w organizmie. Metaanaliza badań ponad 3 tysięcy przypadków wykazała spadek ryzyka raka wątroby o 40 % przy jakimkolwiek spożyciu kawy, w porównaniu do grupy całkowicie jej niepijącej. Niektóre wyniki sugerują nawet, że 3 filiżanki tego napoju dziennie zmniejsza to ryzyko nawet o 50 %.

Kawa a układ nerwowy

Kofeina, teofilina i teobromina zawarte w ziarnach kawy to substancje, które stymulują wydzielanie niektórych mediatorów, tj. adrenaliny, serotoniny i dopaminy. Wiąże się to z poprawą koncentracji, zmniejszeniem uczucia senności, wzrostem energii, a długofalowo z obniżeniem ryzyka choroby Parkinsona i Alzheimera. Jedno z badań wykazało, że u osób regularnie pijących kawę początek choroby Parkinsona zaczyna się średnio 8 lat później niż u całkowitych abstynentów. Natomiast samo ryzyko wystąpienia tego schorzenia u osób niepijących jest o 30 % wyższe w porównaniu z tymi, którzy piją 3 filiżanki tego napoju dziennie.

Kawa a choroby wątroby

Regularne spożycie kawy obniża ryzyko pierwotnego stwardniającego zapalenia dróg żółciowych oraz wystąpienia marskości wątroby (zwłaszcza u osób uzależnionych od alkoholu). Okazuje się, że codzienne spożycie co najmniej 2 filiżanek kawy może zmniejszać ryzyko zgonu z powodu marskości wątroby aż o 66 %. Dotyczy to także kawy bezkofeinowej, co sugeruje, że korzyści te nie są związane z zawartością kofeiny.

Kawa a skutki uboczne

Kawa, jak każdy inny produkt, stosowana w nadmiarze może wywołać niepożądane skutki. Aby ograniczyć ich wystąpienie, należy ustalić swój własny próg tolerancji na kofeinę. Osoby, które rzadko sięgają po kawę mogą odczuwać rozdrażnienie, niepokój i mdłości już przy jednym espresso (60 mg kofeiny), dlatego zaleca się zwiększanie jej dawek stopniowo w dłuższym okresie czasu. Istnieje także grupa osób, która przy dawce 200 mg kofeiny nie odczuje żadnych zmian oraz taka, która będzie odczuwać senność. Reakcja organizmu na kawę jest uzależniona od genu CYPIA2. 

Kto powinien szczególnie kontrolować ilość wypijanej kawy w ciągu dnia? Kofeina zmniejsza napięcie zwieracza dolnego przełyku, przez co może nasilać objawy choroby refluksowej. Ponadto pobudza wydzielanie kwasu solnego w żołądku, co sprzyja rozwojowi wrzodów żołądka. Należy tutaj wspomnieć o kobietach w ciąży. Według niektórych badań, kofeina w dawce powyżej 300 mg na dobę może wpływać na niską masę urodzeniową dziecka oraz powodować tachykardię (częstoskurcz serca).

Kawa a leki

Nie należy popijać leków kawą, ponieważ może znacznie osłabiać lub wzmacniać ich działanie. Obecność garbników ogranicza wchłanianie wielu substancji, m.in. neuroleptyków. Pobudzanie wydzielania kwasu solnego (obniżanie pH żołądka) zmniejsza skuteczność inhibitorów pompy protonowej. Preparaty żelaza w leczeniu anemii nie będą skuteczne, bo Fe nie zostanie wchłonięte. Dodatkowo nie powinno łączyć się kofeiny ze statynami (lekami na serce), aminofiliną i teofiliną (efekt przedawkowania), cymetydyną, antybiotykami, środkami antykoncepcyjnymi oraz lekami przeciwbólowymi.

Podsumowanie

Korzyści zdrowotne wynikające z regularnego picia kawy mogą przewyższać negatywne skutki. Badania wskazują, że w przypadku zdrowych osób picie 3 – 5 filiżanek kawy dziennie redukuje ryzyko wystąpienia chorób serca, wątroby, neurodegeneracyjnych oraz nowotworów. Składniki kawy (kofeina oraz związki polifenolowe) mają działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Co ciekawe, filiżanka kawy zawiera więcej przeciwutleniaczy niż szklanka soku z borówek, grejpfrutów czy malin. 

Dawka lecznicza kofeiny wynosi 200 mg, co stanowi ekwiwalent około 4 kaw espresso, 3 filiżanek kawy rozpuszczalnej, 2 filiżanek kawy mielonej i około 20 filiżanek kawy bezkofeinowej (wartości te są przybliżone, mocno zależne od serwującego).

W świetle aktualnych badań regularne picie kawy wydaje się być całkowicie bezpieczne. Potrzeba jednak dalszych analiz długoterminowych, by lepiej zrozumieć jej wpływ na zdrowie człowieka. Na pewno warto zachować umiar, bo jedzenie lub picie czegokolwiek w zbyt dużej ilości może prowadzić do niepożądanych skutków. Najważniejsze jest utrzymanie właściwej równowagi w każdym aspekcie życia.

LOGO

Źródła:

Bravi F., Bosetti C., Tavani A. i in., 2013. Coffee reduces risk for hepatocellular carcinoma: an updated meta-analysis. Clin. Gastroenterol. Hepatol., 11, 11, 1413-1421

Ding M., Bhupathiraju S.N. i in., 2014. Caffeinated and decaffeinated coffee consumption and risk of type 2 diabetes: a systematic review and a dose-response meta-analysis. Diabetes Care, 37, 569-586

Goh G.B., Chow W.C., Wang R. i in., 2014. Coffee, alcohol and other beverages in relation to cirrhosis mortality: the Singapore Chinese Health Study. Hepatology, 60, 661-669

Lammert C., Juran B.D., Schlicht E. i in., 2013. Coffee Consumption Is Associated With Reduced Risk of Primary Sclerosing Cholangitis but Not Primary Biliary Cirrhosis, 144, 5, Suppl. 1,  S-956

Postuma R.B., Lang A.E., Munhoz R.P. i in., 2012. Caffeine for treatment of Parkinson disease. A randomized controlled trial. Neurology, 79,7, 651-658

Wang Y., Tuomilehto J., Jousilahti P. i in., 2011. Coffee consumption and the risk of heart failure in finnish men and women. Heart, 97, 44-48

Wierzejska R., Jarosz M., 2012. Picie kawy a ryzyko cukrzycy typu 2. Optymistyczne doniesienia naukowe. Przegl. Epidemiol., 66, 509-512

Zdrojewicz Z., Grześkowiak K., Łukasiewicz M., 2016. Czy picie kawy jest zdrowe? 19, 3, 138-145

Żukiewicz-Sobczak W. i in., 2012. Wpływ spożycia kawy na organizm człowieka. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, t.18, 1, 71-76

5 2 votes
Article Rating
Subscribe
Powiadom o
guest
1 Komentarz
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments
Mira
Mira
5 lat temu

Bardzo miło czyta się o właściwościach mojego ukochanego napoju <3 Wiedziałam, że kawa nie taka straszna jak ją malują!