Jagody goji, nasiona chia, chlorella, spirulina… – to tylko niektóre z produktów noszących miano superfoods. Ich nazwy brzmią egzotycznie, reklamy pojawiają się praktycznie na każdym kroku, a ceny znacznie odciskają się na naszym domowym budżecie. W pogoni za modą zapominamy, że nasze rodzime artykuły spożywcze w niczym nie ustępują zagranicznym. Są tanie, łatwo dostępne i bardzo zdrowe.

Superfoods to produkty żywnościowe naturalnego pochodzenia, które posiadają unikalną wartość odżywczą oraz składniki pokarmowe o korzystnym działaniu na zdrowie. Zawierają one witaminy, składniki mineralne, enzymy, peptydy bioaktywne, fitozwiązki i/lub inne substancje czynne, które mogą wykazywać właściwości terapeutyczne w konkretnych jednostkach chorobowych lub schorzeniach. Na uwagę zasługuje fakt, iż superżywność łączy w sobie kilka unikalnych cech. Ponadto są to skoncentrowane i odżywcze produkty, które zapewniają znacznie więcej korzyści niż żywność konwencjonalna i mogą stanowić dobry wybór dla osób pragnących polepszyć swój stan zdrowia.

Super żywność powszechnie uprawiana poza granicami naszego kraju zdobywa coraz większą popularność w Polsce. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z faktu, że wśród tradycyjnych polskich artykułów spożywczych znajdują się przedstawiciele superfoods. Oto kilka przykładów z wyjaśnieniem, dlaczego zasłużyły na miano bycia “super”:

• czosnek – terapeutyczne i lecznicze właściwości czosnku wynikają z zawartości składników mineralnych (potasu, wapnia, magnezu, selenu), witamin (C, B6, B3, B5), substancji odżywczych (woda, białko, tłuszcze, węglowodany), związków biologicznie czynnych (ajoen, siarczki diallilu, allicyna), a także licznych aminokwasów i flawonoidów. Liczne badania naukowe dowiodły, że jego spożywanie, zarówno na surowo jak i po obróbce termicznej, zmniejsza ryzyko występowania nowotworów żołądka, jelita grubego, prostaty, jajników, przełyku, krtani, jamy ustnej i nerek;
• jarmuż – 1 szklanka jarmużu zaspokaja dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na witaminę K w około 500 %, na witaminę A w 100 %, a na witaminę C w 90 %. Ponadto zawiera też witaminę E, witaminy z grupy B oraz błonnik, białko, wapń, żelazo, magnez, fosfor, cynk oraz przeciwutleniacze (chlorofil, sulforan, luteina). Dzięki takiemu zestawieniu składników spożywanie jarmużu eliminuje substancje uszkadzające materiał DNA i powstrzymuje wzrost komórek nowotworowych;
• dynia – bogata w składniki mineralne (potas, wapń, fosfor, magnez, żelazo, selen, miedź, mangan, cynk), błonnik, białko, karotenoidy, witaminy z grupy B, A, C, E, K, kwas foliowy i pantotenowy. Jej spożywanie chroni przed chorobami serca, oczu, nerek i nowotworami, a także wzmacnia odporność;
• burak – ma w sobie chyba wszystko, co najlepsze. Zawiera wapń, żelazo, potas, bor, lit, kobalt, molibden, rubid, cez, witaminę C, A, B1 i beta-karoten. Wzmacnia kości i stawy, reguluje ciśnienie, poprawia odporność, wpływa korzystnie na pracę tarczycy i śledziony, koi nerwy, polepsza wzrok, wygląd skóry, włosów i paznokci, działa krwiotwórczo i przeciwnowotworowo;
• aronia – charakteryzuje się bogatym zestawem witamin (prowitamina A, witaminy z grupy B, C, E) i wysoką zawartością wody (75 – 95 %). Zawiera pektyny, cukry, kwasy organiczne, garbniki, związki żelaza i wapnia oraz liczne dobrze przyswajalne mikroelementy.  Jej owoce są uważane za jedno z najbogatszych źródeł polifenoli (głównie antocyjanów, flawonoidów i fenokwasów), które ułatwiają usuwanie metali ciężkich z organizmu, zapobiegają tworzeniu się wolnych rodników, wzmacniają ściany naczyń krwionośnych, regulują ciśnienie krwi, zmniejszają ryzyko pojawienia się nowotworów;
• czarna porzeczka – niezwykle bogata w witaminę C (100 g owoców czterokrotnie pokrywa dzienne zapotrzebowanie na tą witaminę dla dorosłych). Ponadto znajdziemy w niej witaminy z grupy B, prowitaminę A, biotynę, kwas foliowy, potas, żelazo, magnez, wapń, bor, mangan, jod oraz cenne kwasy organiczne. Spożywanie czarnej porzeczki działa przeciwzapalnie, bakteriobójczo, usprawnia działanie nerek i wątroby, a co za tym idzie oczyszczanie organizmu z toksyn;
• czarny bez – owoce bzu czarnego zawierają sporą dawkę substancji bioaktywnych, tj. antocyjanów (863,89 mg/100 g), natomiast kwiaty są źródłem flawonoidów, kwasów organicznych i olejków eterycznych. Niezależnie od surowca czarny bez charakteryzuje się wysoką aktywnością przeciwutleniającą, zdolnością do wymiatania wolnych rodników, działaniem przeciwzapalnym oraz zapobieganiem chorobom nowotworowym;
• rokitnik – owoce tej rośliny posiadają dużą ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych, a także potasu, magnezu, wapnia i żelaza, karotenoidów, witaminy C, E, K i polifenoli. Dzięki takiemu zestawieniu składników wzmacniają odporność, działają chemoprewencyjnie, poprawiają parametry krwi i chronią przed chorobami układu krążenia;
• żurawina – bogata w przeciwutleniacze (flawonoidy, karotenoidy, witaminę C). Dzięki nim działa ochronnie na serce i układ krążenia, zmniejsza ryzyko nowotworzenia, przeciwdziała rozwojowi bakterii w schorzeniach układu moczowego, pokarmowego i chorobach dziąseł;
• jagody – są doskonałym źródłem antocyjanów, witaminy C i A, witamin z grupy B oraz cynku, selenu i miedzi. Wpływają pozytywnie na działanie układu sercowo-naczyniowego, obniżają poziom frakcji LDL-cholesterolu we krwi, zapobiegają zakrzepom, łagodzą dolegliwości żołądkowo-jelitowe, zmniejszają ryzyko infekcji układu moczowego, działają bakteriobójczo, chronią przed tworzeniem się komórek nowotworowych;
• siemię lniane – nasiona lnu są bogate w kwasy tłuszczowe omega-3 , lignany, witaminę A, E, witaminy z grupy B,  łatwo przyswajalne białko oraz błonnik pokarmowy. Takie zestawienie składników sprawia, iż produkt ten obniża poziom “złego” cholesterolu i trójglicerydów we krwi, usprawnia pracę mózgu, wzmacnia odporność i serce, działa kojąco na żołądek i jelita, redukuje ryzyko pojawienia się stanów zapalnych oraz nowotworów;
• orzechy włoskie – aby pokryć dzienne zapotrzebowanie na kwasy tłuszczowe omega-3, wystarczy zjeść jedynie 3 orzechy. Ponadto są one bogatym źródłem białka, błonnika, fosforu, magnezu, selenu, kwasu foliowego, witaminy E, kwasu elagowego oraz polifenoli. Spożywanie orzechów włoskich poprawia odporność, usprawnia pamięć i koncentrację, zmniejsza ryzyko powstawania komórek nowotworowych.

Podsumowując, polskie produkty w niczym nie ustępują zagranicznym superfoods. Zaspokajają potrzeby odżywcze organizmu oraz działają prewencyjnie w stosunku do wielu schorzeń. Z uwagi na swoje własności i wielotorowy charakter działania ich regularne spożywanie może wzbogacić dietę w wiele ważnych substancji oraz być skuteczną alternatywą dla drogich produktów i suplementów dostępnych na rynku.

Literatura:

Banach K., Rutkowska B., Glibowski P., 2017. Polska “superżywność” w prewencji chorób nowotworowych. Bromat. Chem. Toksykol., L, 2, 106-114

Daniel I., Sadowska J., 2016. Przeciwnowotworowe działanie produktów roślinnych – egzotyczne superfoods i produkty z polskiej piramidy żywienia. Kosmos, 65, 3, 371-381

Różańska M., 2017. Super żywność czyli superfoods po polsku. Wyd. M, Kraków

Wolfe D., 2009. Superfoods: The Food and Medicine of the Future. Wyd. North Atlantic Books, Berkeley, California [dostęp on-line: 07.06.2018, https://books.google.pl/books?hl=pl&lr=&id=6EtHo7N3-PYC&oi=fnd&pg=PT10&dq=superfoods&ots=JhYKYXN80Y&sig=l7uhbWSXVKTGtr5WOMwtVVdMW5M&redir_esc=y#v=onepage&q=superfoods&f=false]